Jak i czym odpowiednio naostrzyć nóż?

Ostrzenie noża – kiedy, jak i czym?

Każdy nóż, nawet ten najdroższy i wykonany z najlepszych materiałów prędzej czy później będzie wymagał ostrzenia. Przyczyna jest prosta - nawet stal najwyższej jakości ulega procesowi tępienia. Doskonale wiedzą o tym profesjonaliści, którzy często ostrzą je przed każdym użyciem. 
Wybór odpowiedniej ostrzałki wcale nie jest taki prosty i często wymaga od nas poświęcenia tyle samo czasu, co sam wybór idealnego noża.

Podczas wybierania ostrzałki musimy zwrócić uwagę na dwie podstawowe kwestie:

Ostrzałka musi być wykonana z twardszego materiału, niż sam nóż. Jeśli nie jesteśmy pewni jaki nóż posiadamy lub chcemy zakupić ostrzałkę odpowiednią do wszystkich typów noży – najlepiej będzie wybrać ostrzałkę diamentową, która będzie odpowiednia nawet do najtwardszych ceramicznych noży.
Żeby prawidłowo naostrzyć nóż należy robić to pod odpowiednim kątem, a zatem najlepiej wybierać ostrzałki, które utrzymanie takiego kąta wymuszają poprzez wyprofilowane żłobienia lub zaopatrzyć się w prowadnice.
Jeśli chodzi o samą pielęgnację – najlepiej ostrzyć nóż jak najczęściej, nawet przed każdym użyciem. Nie można czekać aż nóż się stępi. Prawidłowe ostrzenie polega na wykonaniu kilku delikatnych ruchów noża po ostrzałce.

Mnogość wyboru

Przy wyborze odpowiedniej ostrzałki nie należy sugerować się reklamą – najlepiej dobrać ją pod konkretny model noża. Każdy nóż posiada swoje oryginalne właściwości, takie jak kształt, kąt ostrza  oraz materiał z jakiego jest wykonany.

Nie poleca się zakupu tanich ostrzałek kamiennych. Nie warto też kupować ostrzałek automatycznych dostępnych w supermarketach za kilka złotych – znajdą zastosowanie tylko do noży o podobnej wartości, a te z pewnością nie posłużą zbyt długo. 
Jakie w takim razie ostrzałki warto wziąć pod uwagę?

– OSTRZAŁKI RĘCZNE są dobrym wyborem dla osób, które posiadają już jakąś wprawę. Podczas ich używania musimy sami zadbać o odpowiedni nacisk oraz zachowanie kątów. Dostępne ostrzałki tego typu posiadają tzw. pręty (stalki), kamienie szlifierskie, ostrzałki wodne.

– STALKI mają postać długiego pręta – ostrzałkę trzyma się lub opiera o blat jedną ręką, a drugą przeciąga po niej nożem w górę i w dół – od jego końca po czubek – ustawionym pod odpowiednim kątem, najczęściej ok. 15 stopni dla małych noży do owoców i warzyw i 20-25° w przypadku dużych ostrzy. 
Używanie ostrzałek prętowych wymaga nieco wprawy, jednak ten typ ostrzałek jest najbardziej uniwersalny – naostrzymy nimi zarówno duży nóż, tasak, jak i małe nożyczki. Zaletą jest także szybkość ich użycia – w każdej chwili możemy nimi podostrzyć używane narzędzie. To właśnie z tego typu urządzeń najczęściej korzystają restauracyjni szefowie kuchni. Należy pamiętać, że bardzo ważna jest jakość tego typu narzędzia, jak w przypadku każdej ostrzałki.

– KAMIENIE WODNE I SZLIFIERSKIE – to tradycyjnie ostrzałki, które są wykorzystywane w Japonii i właśnie do noży japońskich polecane są najbardziej. Podczas ostrzenia kamienie te należy polewać wodą – właśnie stąd ich nazwa. Trzeba jednak zwrócić uwagę na to, że aby w pełni wykorzystać możliwości kamieni wodnych do ostrzenia należy użyć kilka ich typów  – posiadają one różną ziarnistość, w związku z czym oprócz samego ostrzenia konieczne jest wygładzenie ostrza (obecnie dostępne są na rynku ostrzałki dwustronne, posiadające powierzchnie o różnej ziarnistości). Największą ich zaletą jest to, że umożliwiają ostrzenie noży o nietypowych kształtach.  Ułatwieniem dla mniej doświadczonych użytkowników jest prowadnica, która pozwoli utrzymać odpowiedni kąt. Niestety kamienie wodne są drogie i póki co ciężko dostępne na naszym rodzimym rynku.

– OSTRZAŁKI AUTOMATYCZNE – to takie, w których ustalony jest kąt ostrzenia noża. Jest to opcja polecana, dla osób, które nie mają dużego doświadczenia w ostrzeniu noży. Zaletą takich jest wygoda ich użycia – nie trzeba się więc martwić się o odpowiedni kąt. Co prawda efekt będzie nieco gorszy, niż w przypadku np. precyzyjnych kamieni wodnych, ale do domowego użytku tego typu ostrzałka w zupełności wystarczy.

– ELEKTRYCZNE OSTRZAŁKI – elektryczne ostrzałki, z racji tego, że mocno ścierają ostrze noża należy stosować ostrożnie i nie tak często jak w przypadku innych ostrzałek. Jednak tego typu urządzenia najlepiej poradzą sobie z nożami wykonanymi z twardych materiałów, a także te, które zostały przez nas mocno zaniedbane.

Co wybrać?

Jak widać na rynku dostępnych jest wiele ostrzałek różniących się zarówno rozmiarami, materiałami, cenami jak i sposobem ostrzenia. Przede wszystkim musimy zadać sobie pytanie w jaki sposób chcemy wykorzystywać ostrzałkę i jakie noże ostrzyć. Ważna jest funkcjonalność ostrzałki, dlatego przede wszystkim należy wybrać taką, którą będziemy  w stanie prawidłowo naostrzyć nóż. Nie warto też od razu porywać się na drogie zakupy – w sklepach znajdziemy takie ostrzałki, które kosztują nawet kilka tysięcy złotych. Najlepszym i najbardziej efektywnym rozwiązaniem może być po prostu skorzystanie z pomocy sprzedawcy w sklepie, który ma w swojej ofercie zarówno noże jak i ostrzałki różnego rodzaju.